Biblia a ekumenia

M. Wichary

Najbardziej znany i eksploatowany fragment Biblii w kontekście ekumenii to słowa Jezusa z arcykapłańskiej modlitwy w Ewangelii Jana17:21: „aby wszyscy byli jedno.” W kontekście jest to prośba o jedność wszystkich uczniów Jezusa, których zostawia na ziemi z tymi, którzy „przez ich słowo uwierzą we mnie” (w. 20). Wzorcem owej jedności ma być jedność Syna z Ojcem: „jak Ty Ojcze we mnie a Ja w tobie”, a funkcją ewangelizacja świata: „aby świat uwierzył, że Ty mnie posłałeś” (w. 21). Jest to więc jedność oparta o wspólną, Chrystusową wiarę.

Istnieje w Nowym Testamencie wiele wezwań do jedności, jednomyślności, zgody, pojednania, wyrozumiałości i miłości (np. Rzymian 13:8; Efezjan 4:1-6; Filipian 1:27; Kolosan 3:12-15; 1Piotra 3:8; 1Jana 4:7). Wszystkie one jednak dotyczą zachowania jedności w zborze. 1Koryntian 11:16: „a jeśli się komuś wydaje, ze może się upierać przy swoim, niech to robi, ale my takiego zwyczaju nie mamy ani też zbory Boże” dowodzi, że istniały napięcia między zasadami przyjętymi w różnych zborach już na samym początku kościoła. Oraz, iż Paweł dążył do wzajemnego ich uznania – swoistej ekumenii zasad obyczajowych. Ten sam list mówi o podziale na „Pawłowych, Apollosowych, Kefasowych i Chrystusowych” (1:12), co może być paralelą do dzisiejszych różnic w teologii czy nawet stylu nabożeństw. Skoro podziały te miały miejsce w Zborze Korynckim, nauka tego fragmentu to nakaz jedności wśród braci w wierze niezależnie od tego rodzaju różnic.

Największym wyzwaniem przed pierwszym kościołem był podział na wierzących pochodzenia żydowskiego i pogańskiego. Wielkim traktatem o jedności jest List do Rzymian, który jako jej podstawę wskazuje nie co innego, a jedną, wspólną „ewangelię Chrystusową”, która odpowiada na wspólny problem – grzech (patrz Rz 3:9) oraz jest „mocą Bożą ku zbawieniu każdego, kto wierzy, najpierw Żyda a potem Greka” (Rz 1:16). Podobnie w Liście do Efezjan Paweł przypomina, iż „z dwojga” (Żydów i pogan) „jedność powstała”, bowiem Chrystus „zburzył w ciele swoim [czyli Kościele] stojącą pośrodku przegrodę z muru nieprzyjaźni” (2:14). W dalszej części Listu przypomina o wspólnym fundamencie wszystkich wierzących w Chrystusa niezależnie od doczesnych różnic: „Jedno ciało, jeden Duch…. Jeden Pan, jedna wiara, jeden chrzest; Jeden Bóg i Ojciec wszystkich, który jest ponad wszystkimi, przez wszystkich i we wszystkich” (4:4-6). W części praktycznej List do Rzymian wzywa do jedności na postawie Ewangelii, pomimo pozostałych różnic: „Jeden wierzy, że może jeść wszystko, słaby zaś jarzynę jada. Niechże ten, kto je, nie pogardza tym, który nie je, a kto nie je, niech nie osądza tego, który je; albowiem Bóg go przyjął” (14:2-3). Zachęcając ów zbór do pomocy w krucjacie misyjnej do barbarzyńskiej Hiszpanii (15:28) zachęca do praktycznego okazania wyjścia poza własna kulturę i cywilizacyjną tożsamość.

Ciężko w Biblii znaleźć podstawy do dialogu międzyreligijnego poza łonem wyznawców Chrystusa. Z pewnością naśladowanie Chrystusa oznacza miłość do nieprzyjaciół (Mateusza 4:44) i bycie bliźnim wszystkim potrzebującym, niezależnie od przekonań religijnych czy wszelkich innych (Przypowieść o miłosiernym Samarytanienie: Łk 10:29-37). Paweł również zachęca wszystkich chrześcijan: „o ile to od was zależy, ze wszystkimi ludźmi pokój miejcie” (Rz 12:18). Mamy więc być życzliwi i wyrozumiali dla wszystkich. Ale z drugiej strony w kontekście uczestnictwa w nabożeństwach pogańskich świątyń Paweł nakazuje: „najmilsi moi, uciekajcie od bałwochwalstwa”(1Kor 10:14). Biblia uczy również o nienawiści do świata, rozumianej jako wewnętrznej niechęci do wartości, ogólnie przez ludzi poza kościołem przyjmowanych, skażonych grzechem i nie poddawanych Bogu (1Jana 2:15-17). Również, o chronieniu swej chrześcijańskiej tożsamości przez zanieczyszczeniem synkretyzmem, słowami wezwania by „być w świecie ale nie ze świata” (Jana 17:14-15) i zachowywaniu siebie niesplamionym przez świat (Jak 1:27).

Artykuł opublikowany w nr 1-2.2009 Słowa Prawdy.